Khiếu kiện về đất đai: Chưa gỡ được “nút thắt”

Hoàn thiện chính sách, pháp luật đất đai theo quan điểm Đại hội XI

I. Yêu cầu thu hồi ngay đất đai bỏ trống

Để giải quyết vấn đề này, Dự thảo Luật đất đai sửa đổi đã đề ra một số chính sách như sau: Thứ nhất, thời hạn Nhà nước giao đất nông nghiệp cho cá nhân, hộ gia đình sử dụng được nâng lên mức 50 năm. Theo dự án “Kiểm kê đất đai và xây dựng bản đồ hiện trạng sử dụng đất năm 2010” đang được Bộ Tài nguyên và Môi trường gấp rút hoàn thiện, dự kiến trình Thủ tướng Chính phủ xem xét phê duyệt trong tháng 8 tới, việc kiểm kê đất đai, lập bản đồ hiện trạng sử dụng đất sẽ bắt đầu được triển khai từ ngày 1-1-2010. Những vấn đề vướng mắc về đất đai đã đến lúc cần được giải quyết (ảnh: Đà Nẵng là một trong những điểm sáng trong quy hoạch đất đai) Luật Đất đai sửa đổi đang được lấy ký kiến toàn dân. Nguyên nhân chủ quan thứ hai rất quan trọng là do việc tổ chức thực hiện có vấn đề, dẫn đến tình trạng khiếu kiện như nhiều đại biểu đã nêu.

Kết quả thực hiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCN) theo Luật Đất đai 2003:- TPHCM đã cấp trên 1,3 triệu GCN. Hầu hết các báo cáo nhấn mạnh sự cần thiết phải sử dụng dịch vụ định giá độc lập để xác định giá trị bồi thường hợp lý, giảm thiểu nguy cơ tham nhũng, đảm bảo công bằng quyền lợi của người dân. Sáng 3-6, Chính phủ đã họp thường kỳ tháng 5-2009, tập trung xem xét dự thảo Nghị định quy định bổ sung do Bộ TN-MT trình về vấn đề đất đai. Tuy nhiên, các cơ quan Nhà nước, Quốc hội, các bộ, ban, ngành thực hiện đến đâu, đã truyền tải hết thông điệp, quan điểm của Đảng chưa? Luật Đất đai 2003 đã góp phần quan trọng vào quá trình xây dựng đất nước. Tại Hội nghị tổng kết công tác đăng ký và thống kê đất đai tổ chức hôm qua, 8-1 tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Phạm Khôi Nguyên nhấn mạnh, nguồn lực đất đai đã và đang đóng góp vào sự tăng trưởng GDP của nước ta mỗi năm khoảng 1 tỷ USD. Những người nông dân đa số là chịu đựng mặc dù biết rằng oan trái.

II. Giải quyết tranh chấp đất đai

Thứ ba, đó là cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai của dân còn nhiều bất cập. Cứ sử dụng đất kiểu “trồng bạch đàn tái sinh” thì dân còn mãi nghèo”, ông Phúc nói. Đối với Điều 63 về thu hồi đất do vi phạm pháp luật đất đai, ông Trần Văn Thụy, Phó tổng giám đốc Tổng công ty 36 (Bộ Quốc phòng) cho rằng điều này là khó khả thi trong điều kiện hiện nay. Trong bối cảnh đất đai ở Ba Vì đang trong tình trạng "sốt xình xịch", thì hàng loạt những vi phạm về sử dụng đất đai ở đây cũng vừa được công bố. Theo đó, các khoản hỗ trợ cho người có đất bị thu hồi gồm di chuyển, tái định cư, ổn định đời sống và sản xuất, đào tạo chuyển đổi nghề… Mức hỗ trợ cho các cá nhân, gia đình phải di chuyển hiện hành trong phạm vi tỉnh là 3 triệu đồng, di chuyển sang tỉnh khác là 5 triệu đồng. Nhưng nhìn chung thì chúng ta vẫn đang tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong quá trình sử dụng đất.

Với những mặt tiêu cực có thể xảy ra, việc thu hồi đất lẽ ra nên hết sức hạn chế, thế nhưng, pháp luật về đất đai lại mở rộng cho quá nhiều đối tượng được áp dụng. Thống kê được diện tích đất cũng góp phần quản lý tốt tài nguyên đất, do đó sẽ tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước từ thuế sử dụng đất đai, cho thuê đất. Cùng với đó, cần làm rõ vấn đề đại diện chủ sở hữu và cơ quan thống nhất quản lý; đồng thời, quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của hệ thống cơ quan đại diện chủ sở hữu. Thể hiện vai trò đại diện của Quốc hội, Hội đồng nhân dân và các cơ quan khác trong cơ chế Nhà nước là đại diện chủ sở hữu đất đai, Luật Đất đai sửa đổi quy định: Quốc hội ban hành luật, nghị quyết về đất đai, quyết định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp quốc gia; thực hiện quyền giám sát tối cao đối với việc quản lý và sử dụng đất đai trong phạm vi cả nước.Có thể lập các tổ chức phát triển quỹ đất Cục trưởng Cục Quản lý công sản, Bộ Tài chính Phạm Đình Cường cho biết, trong luật Đất đai 2003 đã có chủ trương giao cho một tổ chức chuyên nghiệp thực hiện thu hồi đất. Luật pháp không thể mơ hồ.

III. Tăng cường giám sát cán bộ công chức trên lĩnh vực đất đai

Ông Nguyễn Tiến Khang - nguyên Phó vụ trưởng Vụ đăng ký và Thống kê đất đai Bộ TNMT (từ ngày 2/4/2008 chức năng nhiệm vụ của Vụ Đăng ký và Thống kê đất đai được chuyển sang Tổng cục Quản lý đất đai vừa được thành lập - PV) nói về việc kiểm kê dất tại Hà Nội trong thời gian sắp tới. Trong khi Hiến pháp và Luật Đất đai hiện nay xác định đất đai thuộc sở hữu toàn dân, Nhà nước là người đại diện chủ sở hữu toàn dân và thống nhất quản lý, thì Bộ luật Dân sự lại xác định đất đai thuộc sở hữu nhà nước. Thế nhưng, 11 năm trôi qua, khu vực được quy hoạch vẫn chưa xuất hiện bất kỳ nhà máy, xí nghiệp nào đến xây dựng. Đối với đất đai nông, lâm trường quốc doanh sử dụng không hiệu quả thì bị Nhà nước thu hồi và giao cho các hộ dân thiếu đất sản xuất ở địa phương. Tại thôn Ba Lương, xã Song Phương, rất nhiều nhà xưởng kiên cố được xây dựng. Trong cơ cấu đất sản xuất nông nghiệp, diện tích đất trồng lúa có sự suy giảm đáng kể (trên 340.

Điều đó cũng chưa cụ thể, cần phải có một nghị định hướng dẫn của Chính phủ bởi, Luật Đất đai là luật cực kỳ phức tạp, sau khi ban hành sẽ có rất nhiều văn bản dưới luật. Đại biểu Võ Thị Dung (Tp. Ông Nguyễn Hữu Tín, Phó chủ tịch UBND TPHCM, thừa nhận quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn TPHCM trong thời gian qua rất phức tạp. Tạo điều kiện thuận lợi để sử dụng đất đai tiết kiệm và hiệu quả. Cùng với đó, quy hoạch về hạ tầng phục vụ dân sinh chưa được đồng bộ, nhiều nơi khi xây dựng xong, đưa vào sử dụng thì công trình đã xuống cấp. Tôi cho rằng, để làm lành mạnh hóa lĩnh vực này trong thời gian tới, cùng với các giải pháp mà nhiều chuyên gia và đại biểu đề nghị như minh bạch hóa và phòng chống tham nhũng trong quản lý đất đai, nâng cao chất lượng quy định và năng lực của bộ máy thực thi… thì giải pháp quan trọng cần đẩy mạnh là tích cực phát huy các yếu tố thị trường liên quan đến đất đai.